M8080 - czyli mały deck o 3 głowicach - DIY

[judasz94]

Część 1
Zacznijmy od początku.
Zawsze chciałem zrobić magnetofon. Albo na bazie czegoś albo od zera. Przez wiele lat ten projekt dojrzewał i zmieniał się w mojej głowie. Nigdy jednak nie było czasu. Nastały ciężkie czasy siedzenia w domu i z nudów zacząłem kreślić wszystko na kartkach. Postanowiłem więc zacząć.

Założenia konstrukcyjne:
- Magnetofon ma być 3 głowicowy,
- Konstrukcja na bazie mechanizmu soft touch od ZRK (K-520),
- Wzmacniacze korekcyjne - przeprojektowane i przeliczone ZRK z magnetofonu m9010,
- Dopasowanie wzornicze do zestawu ZM8000,
- Pokrętło regulacji  głośności słuchawek,
- Pokrętło regulacji BIAS w zakresie +10%,
- Pokrętło Balance,
- Prosty system generatorów do kalibracji biasu,
- Wskaźnik VU zgodnie z normą DIN czyli czas całkowania 300ms z możliwością obserwacji szczytów sygnału,
- Korekcja EQ 120us i 70us,
- Bias dla żelaza i chromu (początkowo myślałem o typach I, II, IV, ale zostało I i II),
- Norma 200nWb/m,
- Brak listew zapis/odczyt - przekaźnik załączający napięcie dla  GPPiK,
- Odłączenie głowicy zapisu od wzmacniacza gdy zapis wyłączony,
- Dolby na fabrycznych płytkach z ZRK(potrzeba aż 4 sztuki),
- Bufory na stopniach końcowych aby przełączanie "źródło / taśma" nie powodowało trzasków przy nagrywaniu.
- Sygnalizacja przełączeń większości funkcji,
- Wzmacniacz słuchawkowy w klasie A dwa stopnie z głębokim sprzężeniem zwrotnym.



Zdjęcie 1 - Tutaj mamy schemat blokowy urządzenia

To co rzuca się w oczy do zastosowanie klasycznego rozwiązania - nie odkrywam ameryki. Jedynie Ciekawostką jest test generator na przełączniku chwilowym który wymusza naciśnięcie klawisza Stop na mechanizmie by go wyłączyć (Styk na listwie mechanicznej zapisu jest podtrzymaniem i zezwoleniem na włączenie generatora. Ale o tym dalej).

Zdjęcie 2 - Truchło magnetofonu M8030.

Tutaj wielkie podziękowania dla Kuby, który dosłownie sprezentował mi tego oto pięknisia. Potrzebowałem obudowę i ekran generatora. Tutaj rozpoczął się projekt dopasowania wzorniczego do zestawu 8000. Po wstępnych szkicach i obliczeniach w jakich miejscach powinny znajdować się manipulatory. Z otchłani pracy powoli zaczął wyłaniać się wstępny koncept.

Zdjęcie 3 - rozłożenie elementów na panelu.

Niestety projekt samego panelu zaginął i go nie mam, ale odległości pomiędzy gałeczkami, i przyciskami zachowałem tak by to wyglądało na produkt ZRK - Rastr pomiędzy elementami 7,5mm.

Zdjęcie 4 - zalewanie żywicą.

Pojawia się jednak problem. Co zrobić z otworami po mechanizmie na pedały czy też z otworami po gniazdach mikrofonowych, albo po ledach których nie chcemy. Tutaj początkowo próbowałem zdobyć profil ceownika stosowanego przez unitrę. Wiadome jest że to produkt ZML Kety. Niestety nic nie zostało w magazynach i nie udało się złapać kawałka panelu bez otworów. Więc srebrny panel odpadł. Powstał pomysł zalania otworów żywicą. Efekt dobry. Zaakceptowałem i jedziemy dalej.

Zdjęcie 5 - Panel po wierceniu.

No i stało się, panel powiercony, przeszlifowany i wyszpachlowany przed lakierowaniem (które w resztą skopałem). Ale po tym już widać co się święci.

W części 2 (w tym temacie) - wnętrze magnetofonu.

[judasz94]

Część 2

Wnętrze magnetofonu. W założeniach konstrukcyjnych przewidziałem zastosowanie montażu THT, z płytą główną i wsadzanymi na pinach płytkami wzmacniacza odczytu i zapisu oraz umieszczoną na tylnej części obudowy płytką generatorów, prostej logiki dla sterowania testem i wzmacniacza słuchawkowego.

Zdjęcie 1 Płytki drukowane

Na zdjęciu widać nawierconą i częściowo polutowaną płytkę główną wzmacniacza oraz dwie małe płytki wzmacniacza zapisu i wzmacniacz odczytu. Generator PPiK znajduje się na płycie głównej i jest "niewymienny" w przeciwieństwie do płytek wzmacniaczy korekcyjnych.
Klasyczny montaż, wykorzystanie 100% miejsca w obudowie i wykorzystanie obudowy jako radiatora dla stabilizatora napięcia na tranzystorze. Płytka ma wycięcie w które wchodzi koło zamachowe mechanizmu. Rozmieszczenie elementów wynika z ilości miejsca oraz prowadzenia masy. Od spodu płytki znajduje się dławik który niestety został zapomniany i musiałem go dolutować od spodu. W końcu tak to wygląda przy prototypach ;).

Zdjęcie 2 Płytka Kalibracji.

Tutaj ciekawostka. Płytka zawiera aż 3 generatory, układ zmiany czułości wskazań wskaźników wysterowania (+20dB wzmocnienie) oraz wzmacniacz słuchawkowy. Prosta logika zrealizowana na zasadzie potrzymania napięcia zasilania.
Generatory :
1s prostokąt - miganie diodą Record umieszczoną nad pokrętłem regulacji wzmocnienia
315Hz - generator wzorcowy określenia poziomu nagrywania taśmy
13kHz - generator regulacji bias.

Generatory można podsłuchać przed taśmą i po taśmie porównując wskazania wskaźników wysterowania. Nominalnie generatory ustawione na wskazanie 0dB. Pamiętajmy że wskaźniki przełączone w tryb +20dB. Zapis sygnałów testowych odbywa się więc na poziomie -20dB dla normy 0dB -> 200nWb/m. Kanał Lewy nagrywa na taśmę ton 315Hz
Kanał prawy 13kHz. Ustawienie biasu polega na zrównaniu wskazań obu wskaźników tak by pokazywały tę samą wartość. Do tego służy pokrętło bias na płycie czołowej. Ale o tym później.

Zdjecia 3,4,5

Rozmieszczenie płytek w magnetofonie umożliwia szybki serwis i dostęp do wszystkich potencjometrów w stopniu względnie dobrym :) Może się rzucić w oczy ilość przewodów. Niestety tak to już jest jak mamy kilka płytek. Kable po spięciu (zdjęcie 4) i przed (zdjęcie 5) pokazują jak solidnie grube wiązki udało się zrobić. Nie wiązałem kabli które ida do mechanizmu gdyż ewentualny serwus byłby tragiczny. Reszta kabli została związana i pociągnięta lakierem bezbarwnym jak to się robiło w starym dobrym sprzęcie radiowym.



Część 3 - mechanizm i działanie magnetofonu

[judasz94]

Cześć trzecia - ostatnia

Zacznijmy do serca magnetofonu. Mechanizm ZRK K520. Nic szczególnego. I na tym powinienem skończyć ale nie ;) Przecież to 3 głowicowy magnetofon!

Zdjęcie 1 - Głowica

No i teraz z czystym sumieniem mogę zakończyć temat mechanizmu. Dekarze go znają i kochają albo nienawidzą. Jak widać Głowica pasuje :) No dobra to nie wszystko. Mechanizm chciałem zrobić na dwa silniki ale niestety, wszelkie próby wtedy zawodziły, nie miałem dostępu nawet do imadła i wszystko co robiłem czyli wycinanie piłką włosowa otworków prostokątnych w panelu 1,5mm x 5,5mm czy też wiercenie wiertłem stopniowym wykonywałem na balkonie na kawałku deski. I tak jest dobrze, że się udało. Chciałem też początkowo zautomatyzować mechanizm by sam wybierał typ taśmy i po próbach zrobienia mikroprzełączników które by sprawdzały ząbki dałem sobie spokój. Dlatego też musiałem ograniczyć ilość typów taśmy do dwóch by mieć jeden przełącznik bo miejsca było tylko na 4, a jeszcze tyle funkcji.

Ale dość marudzenia. Wtedy konstruktorzy też mieli ograniczenia, więc poniekąd doświadczyłem takich ograniczeń.

Powracamy do panelu przedniego

Zdjęcie 2 - Panel

Panel pomalowany, wszystko pięknie i ... no i właśnie. To jest aluminium, nie pomalowało się dobrze. Lakier schodził płatami pomimo podkładu. Trudno. Ale widać co nie co. No i napisy ręcznie bo nie miałem sita. Jak by był srebrny to termo-transfer i lakier bezbarwny, ale jak wcześniej to pisałem jest to niemożliwe.

Zdjęcie 3 - Całość

Magnetofon wyszedł jak wyszedł. Wygląda jak wygląda i wiem co trzeba poprawić jeżeli chodzi o panel przedni. Na razie pracuje już  rok, przeszedł kalibrację i badanie parametrów, prócz falowania prędkości przesuwu taśmy.

Troszkę o pracy magnetofonu.

Panel od lewej z góry na dół:

Włącznik zasilania, pokrętło regulacji wzmocnienia słuchawek, gniazdo słuchawkowe, kieszeń kasety z klawiszami z systemu soft touch, wskaźniki wysterowania wskaźniki wyboru typu taśmy, pokrętło bias , pokrętło balans, dioda sygnalizacji zapis/kalibracja (światło ciągłe zapis, pulsowanie 1s kalibracja), przycisk chwilowy załączający kalibrację z układem elektronicznego podtrzymania do momentu naciśnięcia klawisza stop w mechanizmie, licznik taśmy, niżej przełącznik źródła z diodami taśma/wejście, przełącznik typu taśmy, przełącznik PPM (Program Peak Meter) razem z diodą i przełącznik dolby razem z diodą. Na koniec pokrętło czułości wzmocnienia.

Krótki opis.
Jak używać magnetofonu każdy wie więc instrukcji obsługi nie będę pisał. Jedynie zwrócę uwagę na kalibracje i PPM. Kalibracja działa tylko i wyłącznie po załączeniu przycisku Zapis. Naciskając przycisk dioda zaczyna migać i na taśmę puszczane są dwa sygnały kalibracyjne. Przy pomocy pokrętła bias uprzednio upewniając się że patrzymy na sygnały po taśmie, ustawia się takie same wskazania na obu wskaźnikach. Wtedy charakterystyka powinna być względnie poprawna. To prosty układ, bez jakiś fajerwerków.
Układ PPM i sterowania wskaźnikiem. Jest to układ z prostownikiem aktywnym zaadoptowany schemat z stołu reżyserskiego BBC. W stanie normalnym pracuje jako wskaźnik VU o czasie 300ms czyli tak jak powinno być. Po przełączeniu przycisku wskaźnik przechodzi w tryb pomiaru szczytów. Niestety wadą jest długi czas opadania wskazówki wskaźnika. Mi to nie przeszkadza, jestem w stanie szybko ustawić dość dokładnie zapis. 

O brzmieniu się nie wypowiem, to opisze Kuba jako słuchacz ;) Jak dla mnie super klarowny, duży odstęp od szumów i przegenialna separacja kanałów.

[JaKub92]

Super, że wreszcie go opisałeś! :D Jest majstersztyk :) Jedyne co bym w nim zmienił, to wskaźniki (wersja z pomarańczowymi wyglądała moim zdaniem lepiej, no ale kwestia gustu :P).
Co do brzmienia, to pamiętam pierwszy odsłuch tego decka u mnie i byłem pod dużym wrażeniem. Dobra dynamika, wyrazista góra, dolne pasmo mile łechce uszy lekkim łomotem, przy czym magnetofon gra fajnie, miękko - trochę jak stare HITACHI ;)
Podsumowując - żaden polski deck nie grał na takim poziomie, co wersja stworzona przez Adama.
Pozostaje tylko pogratulować i czekać na kolejną konstrukcję ;)

[judasz94]

Jedyne co bym w nim zmienił, to wskaźniki (wersja z pomarańczowymi wyglądała moim zdaniem lepiej, no ale kwestia gustu :P).

No te wskaźniki już jakiś czas temu wyleciały, pomarańczowe chciałem dać ale są krzywo namalowane napisy i się nie zgadzają wskazania. Jak będę miał to podmienię

żaden polski deck nie grał na takim poziomie, co wersja stworzona przez Adam

Dziękuję za uznanie, miło mi że się podobało brzmienie. A obiektywna ocena jest najważniejsza :) dlatego powstrzymałem się od opisywania dźwięku

[AUDIOTONE]

Adamie dziękuję za opis okraszony zdjęciami ;-)
Jestem pełen podziwu, przede wszystkim za chęci Adamie!!! Już by mi się nie chciało tak grzebać.

[judasz94]

Już by mi się nie chciało tak grzebać.

Dzięki za słowa uznania. Polecam każdemu kto umie projektować elektronikę i nie boi się trudniejszej matematyki przy obliczeniach. Satysfakcja z zbudowania własnego klocka jest nie do opisania. Nie ważne czy to wzmacniacz czy radio czy magnetofon ;)

[chorazy3]

Pierwszy polski magnetofon trzygłowicowy i do tego z kalibracją!
Chapeau bas!

[JaKub92]

Polecam każdemu kto umie projektować elektronikę i nie boi się trudniejszej matematyki przy obliczeniach.

No ja z matematyką zawsze miałem problemy. Mój umysł ewidentnie nie należy do ścisłych, więc pewnie i dlatego słabo przyswajam wiedzę elektroniczną.

[Hammer]

Czy ja go nie widziałem na żywo czasem ? bo coś mi się kojarzy ....  fajna robota z nim... podziwiałem.

[judasz94]

Pierwszy polski magnetofon trzygłowicowy

Dzięki Paweł za uznanie :) miło mi na prawdę

Ale czy pierwszy, nie no na pewno nie pierwszy. Trzeci ;) przy czym jeden miał nawet dual capstan (mds624), a drugi to smak który ma mono głowice kanapkę  do zadań specjalnych. Nie miały jednak kalibracji ;).

No ja z matematyką zawsze miałem problemy. Mój umysł ewidentnie nie należy do ścisłych, więc pewnie i dlatego słabo przyswajam wiedzę elektroniczną.

Kuba ale masz widzę i kolegow, którzy służą pomocą i chętnie pomogą w czymś takim ;)

[judasz94]

Czy ja go nie widziałem na żywo czasem ? bo coś mi się kojarzy ....  fajna robota z nim... podziwiałem.

Zgadza się widziałeś na żywo, stał u mnie na zm8000

[Hammer]

Czy ja go nie widziałem na żywo czasem ? bo coś mi się kojarzy ....  fajna robota z nim... podziwiałem.

Zgadza się widziałeś na żywo, stał u mnie na zm8000

aa no tak, prezentowałeś go, teraz przypominam sobie, miałem co innego na głowie wtedy, ale pochwalić można z\a dążenia do celu....

Może jeszcze jeden ? może mam głowice podwójną .....

[judasz94]

Może jeszcze jeden ? może mam głowice podwójną

Jakiś rok temy kupiłem kolejną. Czy powstanie jakiś jeszcze. Zobaczymy, ale szanse są duże. N razie nie zdradzam pomysłu ;) ale wiem jedno że nie będzie to 30cm tylko rozmiar normalny i z innym wzornictwem.

[Hammer]

Jedno mnie zastanawia.. jak to jest że normalny polski elektronik może zbudowac kaseciaka ,,,,powiedzmy zrobić elektronike o wysokich parametrach, a wielkie firmy robią wszystko aby spierd.... i dawać pożywke na różne modele, a i tak gra to byle jak nie kosztuje pierdyliard dolarów.
Zaprojektowanie tylko jednego modelu jest tańsze w produkcji zamiast 10  a i cena za to lepsza, tylko po co ....